W Chinach mówi się o pięciu tak zwanych wielkich stylach Tai Chi Chuan. Są to w kolejności powstawania: Chen, Yang, Wu (Hao), Wu i Sun. Ostatnio do tego grona zaliczony został także styl He.
Mówiąc o różnych stylach Tai Chi podaje się zwykle ich cechy charakterystyczne. Zastrzec należy jednak, że w obrębie każdego z nich istnieją różne szkoły, w których sposób ćwiczenia i nacisk na różne elementy może być różny. Nawet w ramach jednej szkoły często ćwiczy się w różny sposób w zależności np. od wieku, poziomu sprawności, czy poziomu zaawansowania.
Styl Chen
W Tai Chi stylu Chen mocno podkreślane jest oparcie wszystkich ruchów na zasadzie ruchu spiralnego w całym ciele – chansi (dosłownie zwijanie nici z włókien), kontrolowanego przez obszar centrum – dantian. W wersji dajia w ruchach widoczne są większe kręgi, w wersji xiaojia są one bardziej „ukryte”. Z dajia wywodzi się wersja xinjia, w której ruchy są o wiele bardziej rozbudowane, a forma zawiera więcej sekwencji. W stylu Chen ćwiczone są dwie główne formy. Pierwsza – yilu, stała się podstawą dla tradycyjnych form pozostałych stylów. Ruchy są generalnie powolne, ale z pewną ilością akcji dynamicznych, tzw. emisji siły, i z niewielką liczbą podskoków i przeskoków. W formie drugiej – erlu, zwanej też paochui(wybuchowe uderzenia) akcji dynamicznych i podskoków jest o wiele więcej, i często wykonywane są całymi seriami.
Formy innych stylów Tai Chi wywodzą się z pierwszej, spokojniejszej formy stylu Chen. Jednak w niektórych przekazach pojawiły się też później skonstruowane formy szybkie.
Styl Yang
Zanim styl Chen zaczął szybko zdobywać popularność na całym w świecie w ostatnich 20-30 latach, najbardziej znany był styl Yang, zwłaszcza w wersjach gdzie całość formy ćwiczy się powoli. Ten styl Tai Chi ten przez wiele osób odbierany był bardziej jako gimnastyka zdrowotna niż sztuka walki. Jednak w stylu Yang również istnieją różne gałęzie, o różnym charakterze. Syn Yang Luchana – Yang Banhou i wnuk Yang Shaohou słynęli z nauczania bardziej bojowych wariantów, które do dziś są uprawiane, ale na bardzo niewielką skalę. Są tam ćwiczone także formy zawierające elementy dynamiczne.
Najbardziej popularne stały się jednak wersje wywodzące się od wnuka Yang Luchanga – Yang Chengfu, gdzie całość formy ćwiczona jest powoli. Ruchy są tam stosunkowo obszerne, a pozycje dość wydłużone. W przekazie Yang Banhou istnieją różne wersje formy: z wydłużonymi i ekstremalnie niskimi pozycjami, średnia, i wysoka. Dla przekazu Yang Shaohou charakterystyczne są krótkie, wysokie pozycje. Powstałe w ChRL, szeroko spopularyzowane formy uproszczone oparte zostały na powolnym wariancie Yang Chengfu.
Style Wu
Styl Wu (zapoczątkowany przez mistrza Wu Yuxiang) w większości linii przekazu zachował elementy dynamiczne w formie. Przeważnie rozpoczyna się naukę od formy w całości powolnej. Bardziej zaawansowani mają jednak także możliwość nauki formy zawierającej pewną liczbę ruchów szybkich, podskoków i przeskoków. Początkujący ćwiczą zwykle w pozycjach o średniej wysokości. Na zaawansowanym poziomie charakterystyczne są krótkie, wysokie pozycje i bardzo subtelne ruchy.
Styl Wu (pochodzący od Mandżura Wu Quanyou) to z reguły średnia wysokość pozycji. Charakterystyczne jest duże pochylanie ciała do przodu w wielu sekwencjach formy. Formę ćwiczy się powoli, ale w niektórych przekazach występuje także forma szybka.
Style Sun i He
Styl Sun to modyfikacja formy stylu Wu (Hao). Mówi się o nim „styl żywych kroków”, ponieważ stosunkowo dużo akcji wykonuje się wraz z krokiem, a nie po przyjęciu określonej pozycji. Pozycje są z reguły dość wysokie.
Forma stylu He wizualnie chyba najbardziej przypomina formę yilu stylu Chen. Jednak zamiast charakterystycznej spiralności ruchów bardziej widoczne są ciągłe kręgi.
Który styl Tai Chi wybrać?
Czasem mówi się, że jakieś style Tai Chi są bardziej odpowiednie dla tych, którzy chcą ćwiczyć dla zdrowia, a inne dla bardziej zainteresowanych sztuką walki. Jednak faktycznie wszystkie style Tai Chi mają znakomite walory prozdrowotne, i każdy z nich jest też sztuką walki. To przede wszystkim od adepta zależy na jakim aspekcie chce się skupić. Generalnie we wszystkich stylach Tai Chi naukę rozpoczyna się od ćwiczeń podstawowych i nauki formy generalnie powolnej lub całkowicie powolnej. Początkujący nie musi się więc obawiać, że znajdzie się w sytuacji typowego treningu sztuk walki. Natomiast trening bardziej zbliżony do tego co dzieje się na zajęciach typowych sztuk walki zarezerwowany jest dla tych z zaawansowanych adeptów, którzy są tym zainteresowani.
Style Tai Chi – historia i rozwój
Istnieje wiele barwnych legend o początkach sztuki Tai Chi Chuan (Taijiquan). Często przywoływana jest postać taoistycznego mnicha Zhang Sanfenga. Jeśli jednak chcemy oprzeć się nie na mitach i legendach, a wyłącznie na wiarygodnych zapisach historycznych, nie jesteśmy w stanie powiedzieć więcej niż to, że główne uprawiane obecnie style Tai Chi wywodzą się ze sztuki rodziny Chen z wioski Chenjiagou w prowincji Henan i powstały z niej bezpośrednio lub pośrednio w XIX i na początku XX wieku.
W Chinach mówi się o pięciu tak zwanych wielkich stylach Taijiquan. Są to w kolejności powstawania: Chen, Yang, Wu (Hao), Wu i Sun. Ostatnio do tego grona zaliczony został także styl He.
Styl rodziny Chen był źródłem dla pozostałych, jednak najprawdopodobniej aż do XIX wieku nie był określany nazwą Taijiquan, lecz po prostu Chenjiaquan, czyli „pięść rodziny Chen”. Na przełomie XVIII i XIV wieku wykształciły się wersje dajia, o bardziej obszernych ruchach okrężnych i xiaojia, z mniejszymi bardziej subtelnymi kręgami.
Yang Luchan poznał wersję dajia, ucząc się u mistrza Chen Changxing. Gdy zaczynał nauczać, jego sztuka też nie była jeszcze nazywana Taijiquan, lecz określano ją mianem Huaquan lub Mianquan. Dzisiaj mówimy o stylu Yang Taijiquan.
Uczony arystokrata Wu Yuxiang uczył się tej sztuki od Yang Luchana, a następnie od Chen Qingpinga – przedstawiciela wersji xiaojia systemu rodziny Chen. Wu Yuxiang i jego bratanek Li Yiyu rozwinęli koncepcje, które do dziś stanowią podstawę także dla większości pozostałych szkół Taijiquan. Prawdopodobnie oni jako pierwsi zaczęli używać nazwy Taijiquan (Tai Chi Chuan). Ich dziedzictwo dziś określa się jako styl Wu Taijiquan (Wu wymawiane w tzw. trzecim tonie). Gałąź tego stylu z przekazu ucznia Li Yiyu – mistrza Hao Weizhen określa się czasem mianem stylu Hao.
Uczniem wspomnianego Chen Qingpinga był także m.in. He Zhaoyuan z miasteczka Zhaobao. Dziś mówimy o stylu He Taijiquan.
W Pekinie uczniem Yang Luchana był między innymi mandżurski dostojnik Wu Quanyou. Jego wersja nazywana jest stylem Wu Taijiquan (Wu wymawiane w tzw. drugim tonie, w odróżnieniu od stylu zapoczątkowanego przez Wu Yuxianga, gdzie stosowana jest wymowa w trzecim tonie).
Sun Lutang – słynny mistrz Xingyiquan i Baguazhang, w późniejszym wieku uczył się także stylu Wu Taijiquan od mistrza Hao Weizhen. Jego modyfikacja określana jest dziś jako styl Sun Taijiquan.
Inne style Tai chi
Istnieją też inne, mniej popularne, czy znane style, które posługują się nazwą Taijiquan. W większości wywodzą się one z któregoś z wyżej wymienionych, bądź łączą elementy tych stylów. W niektórych przypadkach istnieje pewne prawdopodobieństwo, że podobne systemy istniały wcześniej, ale pod innymi nazwami, natomiast obecnie używa się tam nazwy Taijiquan (Tai Chi) ze względu na jej popularność.
Autor tekstu – Andrzej Kalisz (http://www.yiquan.pl/instruktor-szkoly/)